In deze contemplatie zullen we kijken naar seks in het licht van een eenheid die gesplitst is in een dualiteit.
'Seks' is het wortelwoord van diverse daarvan afgeleide woorden zoals 'seksualiteit', 'seksueel', seksistisch' en, ook in combinatie met andere woorden, vele andere termen. 'Sekse' op zichzelf kan genomen worden als een synoniem voor 'geslacht' en 'seks' kan ook refereren aan de daad van het hebben van seksuele gemeenschap.1 'Seks' draagt binnen zijn normaal gebruik altijd een referentie aan levende wezens. Het is op de een of andere manier altijd gerelateerd aan mensen, dieren of planten. In deze contemplatie echter zullen we onszelf voornamelijk beperken tot seks in relatie tot mensen. Etymologisch kan 'seks' (net als het Engelse 'sex') beschouwd worden als zijnde ontleend aan het Latijnse woord 'secare', betekenend 'splitsen'.2 'Secare' kan opnieuw herleid worden tot het proto-Indo-Europese wortelwoord 'sek', wat een vergelijkbare betekenis heeft, namelijk 'splitsen'.3 Dus 'seks' kan beschouwd worden als zijnde geworteld in het proto-Indo-Europese wortelwoord 'sek'. En met 'sek' de betekenis dragend van 'splitsen' kunnen we seks beschouwen als zijnde gerelateerd aan een splitsing. Om deze bewering gemakkelijker acceptabel te maken kunnen we een blik werpen op het proces dat plaatsvindt wanneer een splitsing zich voordoet. In principe transformeren splitsingen eenheden naar dualiteiten. Er is een primaire eenheid, en opdat die eenheid een dualiteit wordt moet er een splitsing plaatsvinden. Aldus kan een splitsing beschouwd worden als dat wat een zekere eenheid relateert aan een zekere dualiteit. Belangrijk om hier te zien is dat in de context van het beschouwen van een splitsing de eenheid in kwestie primair is en de dualiteit in kwestie secundair. Tenslotte; het is niet zo dat een primaire dualiteit tot een secundaire eenheid wordt gebracht door middel van een splitsing. Dit kan het geval zijn met fusies of verenigingen en dergelijke, maar die woorden kunnen niet in een etymologische relatie gebracht worden met 'seks', ons onderwerp van contemplatie. 'Splitsing' echter kan dit wel. En het is zo dat splitsingen primaire eenheden tot secundaire dualiteiten brengen. Waar het menselijke seksualiteit betreft kunnen er nu twee observaties gemaakt worden die redelijk vanzelfsprekend lijken. De eerste observatie betreft de eenheid van de mensheid. Alle mensen zijn mens, ieder individu daarvan. Nooit en nergens leefde er een mens die geen mens was. Dit allemaal genomen in de letterlijke betekenis. Hierin is de mensheid één. De tweede observatie betreft de dualiteit van de mensheid. Mensen zijn van een specifiek geslacht. We laten de mogelijkheid van de androgene mens logisch open, maar voor zover het observaties betreft is een mens ofwel mannelijk ofwel vrouwelijk. En aangezien deze observaties vanzelfsprekend zijn moet de primariteit van de eenheid van de mensheid en de secundariteit van de dualiteit van de mensheid vanzelfsprekend zijn. Een mens is op de eerste plaats mens, en enkel daarna wordt besloten over het geslacht van de mens. Met aldus een menselijke primaire eenheid en een menselijke secundaire dualiteit geponeerd kan een zekere splitsing van de mensheid gededuceerd worden. Op deze manier kan het poneren van een relatie tussen seks en een splitsing als heel plausibel beschouwd worden. Het Oxford English Dictionary bevestigt deze assumptie door seks in één van zijn definities te definiëren door middel van het noemen van een divisie.4 (Het Engelse 'Division' zijnde gerelateerd aan het Engelse werkwoord 'divide', hebbend onder zijn betekenissen ook 'door midden splitsen').5
De gedachte van een primaire mensheid die één is en die gesplitst wordt in een dualiteit van seksen is niet een unieke gedachte. Hij is expliciet aanwezig in bijvoorbeeld esoterische filosofieen.6 En evenmin is het een recente gedachte. Het is op zijn minst zo aloud als mythen zijn. Eén van de voorbeelden hier is de aloude Griekse mythe van Pandora.7 De titaan Prometheus had het vuur van de goden gestolen en had het naar de wereld van de mensen gebracht die hij had geschapen. Op dat tijdstip werden mensen nog niet gekend in hun twee geslachten; er waren alleen mannen. Prometheus' daad van het stelen van het vuur en het naar de wereld van de mensen brengen maakte de hoogste god Zeus boos, en die laatste ging er op uit om zowel Prometheus als de mensen te straffen. Zeus sprak uit aan Prometheus dat hij een kwaad naar de mensen zou sturen welk ze zelf zouden omarmen. Aldus vroeg hij de god Hephaestus een aards beeld te scheppen, mooi naar het voorbeeld van de onsterfelijke godin. Op bevel van Zeus versierde de godin het beeld met mooie ornamenten en Hermes gaf het beeld een stem, maar hij doortrok het ook met leugens, slinkse woorden en een diefachtig karakter. Hermes noemde het beeld 'Pandora', betekenend 'alle giften'. Pandora zou de eerste vrouw worden. Zelfs hoewel Prometheus zijn broer Epimetheus waarschuwde geen giften van Zeus te accepteren luisterde Epimetheus niet naar de waarschuwing en huwde hij Pandora. Pandora, de eerste vrouw, lichtte toen de deksel van haar pot en alle kwaden kwamen er uit en verspreidde over de wereld. Alleen hoop (of vertaald door sommige auteurs als 'anticipatie')8 bleef achter op de bodem van de pot.
Deze mythe heeft veel overeenkomsten met het Abrahamistische verhaal van Adam en Eva.9 Yhwh (de originele Hebreeuwse naam waarvan 'Yahweh' en 'Jehova' zijn ontleend) schept Adam en Eva niet tegelijkertijd. Eerst wordt Adam geschapen uit het stof van de aarde. En alleen nadat Adam in het hof van Eden is gezet met al zijn planten en zijn dieren schept Yhwh Eva. Dit doet hij niet direct uit het stof van de aarde, zoals het geval was met Adam. Maar hij brengt Adam in slaap en schept Eva uit Adams rib. Wat volgt is goed bekend bij de meeste mensen. De slang verleidt Eva om te eten van het fruit van de verboden boom in het centrum van het hof van Eden. Eva geeft toe aan de verleiding, eet het fruit, en deelt het ook met Adam. Het opent hun ogen, ze verkrijgen de kennis van goed en kwaad, en daarmee worden beiden verwant aan Yhwh. De daad maakt Yhwh boos. Hij straft de slang die Eva verleidde en hij straft Adam en Eva. Om te voorkomen dat Adam en Eva ook eten van de boom van leven die aan hen ook het eeuwige leven zou schenken verbant Yhwh hen van het hof van Eden. Buiten het hof, als een straf, zijn ze gedoemd een sterfelijk leven te leven met moeilijkheden en verdriet.
De overeenkomsten van deze twee mythen zijn gemakkelijk te zien. Adam en in zekere zin ook Epimetheus spelen de rol van de eenheid van de mensheid, van de ene mensheid voor hij gesplitst wordt in zijn duale seksen. Prometheus en de slang spelen ook vergelijkbare rollen. Beiden maken het mogelijk voor de mensheid om verwant te worden aan de hoogste god in kwestie. Prometheus brengt het vuur van de goden naar de mensheid en de slang overreedt Eva te eten van het fruit van de boom die kennis van goed en kwaad schenkt. Eva op haar beurt speelt dezelfde rol als Pandora, namelijk de rol van de eerste vrouw. Beiden spelen de rol van de tweede sekse. En in beide mythen resulteert de gebeurtenis van verwant worden aan de hoogste god tot een leven dat lijden en moeilijkheden bevat. Zowel Zeus als Yhwh straffen de mensheid voor het lef om verwant te worden aan hen. En opnieuw; in beide mythen wordt het lijden binnengebracht door de tweede sekse. Aldus hebben deze twee beroemde mythen uit de Griekse en uit de Abrahamistische traditie in hun hoofdlijnen enkele zeer opvallende overeenkomsten.
Inderdaad; Prometheus geeft het vuur van de goden voordat Pandora als de tweede sekse wordt geschapen, en de slang biedt het verboden fruit alleen aan nadat Eva als de tweede sekse wordt geschapen. Dit kan de vraag doen rijzen of goddelijke kwaliteiten de splitsing in de twee seksen initiëren of dat de splitsing goddelijke kwaliteiten initieert. Dit is ook een valide vraag. Maar als we diep zouden contempleren langs deze lijn zijn de kansen groot dat we teveel zouden deviëren van ons initiële onderwerp van contemplatie, het misschien zelfs volledig uit zicht verliezend. Voor het moment, de vraag ten ruste leggend, kunnen beide beschouwd worden als zijnde de twee zijden van dezelfde medaille. De splitsing van de ene mensheid in de duale mensheid gaat gepaard met kwaliteiten die mensen verwant aan goden maken, net zoals het laatste gepaard gaat met het eerste.
Een andere vraag die kan rijzen betreft of in deze twee mythen, en vooral in de Griekse, echt gesproken kan worden van een splitsing. In het geval van Genesis is het evident dat een splitsing plaats vindt: Adams rib wordt van zijn lichaam gesplitst om Eva er van te scheppen. En daarbij; het wordt gesteld dat 'rib' niet eens een juiste vertaling is. Een meer accurate vertaling van het originele Hebreeuwse woord 'tsela', zoals het voorkomt in Genesis, zou 'zijde' zijn. Dan was het niet Adams rib die gesplitst werd maar Adams zijde.10 Dit maakt het veel plausibeler om Adam te zien voor deze splitsing in een rol als de primaire eenheid van de mensheid. Maar hoe zit dat met de Griekse mythe van Pandora? In plaats van het splitsen van de mensheid in twee seksen wordt in die mythe gewoon een tweede sekse bij de eerste gevoegd, de eerste volledig intact latend. Wat geantwoord kan worden op deze vraag is dat één pool geen pool is en dat de ene pool die eigenlijk geen pool is enkel een echte pool wordt wanneer een tegengestelde pool verschijnt. Dus de verschijning van een tegengestelde pool kan nooit één / geen pool waarlijk onaangedaan laten. Aldus is de verschijning van een tegengestelde pool bevat in een vergelijkbaar transformatief proces als een waarin een splitsing is bevat. Precies zoals een splitsing een primaire eenheid transformeert naar tegengestelde polen zo gaat de verschijning van een tegengestelde pool samen met de verschijning van een andere tegengestelde pool, beide de plaats innemend van de primaire eenheid. Aldus heeft in deze mythe (of in deze twee mythen, als de vertaalkundige uitleg van 'tsela' niet als conclusief wordt beschouwd) het mannelijk geslacht eenvoudig twee verschillende rollen te spelen op twee verschillende momenten. Op het eerste moment speelt het mannelijk geslacht de rol van de primaire ene mensheid, en op het tweede moment speelt hij de rol van de aan de vrouw tegengestelde sekse. In deze betekenis is de man in zijn tweede rol evengoed een tweede sekse als de vrouw. Dus vrouwen hoeven zich niet tekortgedaan voelen wanneer ze 'de tweede sekse' worden genoemd, want deze naam refereert tegelijkertijd evengoed aan mannen. Natuurlijk kan het redelijk zijn om een discussie te openen over waarom de mannelijke sekse twee rollen is gegeven en de vrouwelijke sekse enkel één.
Die vrouwen die zich wat tekortgedaan kunnen voelen in de vorige twee mythen zullen zich misschien wat comfortabeler voelen bij de mythe zoals die verteld werd door Aristophanes in Plato's werk 'Symposium'.11 Daar claimt Aristophanes dat initieel de mensheid niet bestond uit één, zelfs niet twee, maar uit drie klassen van primaire eenheden. Eén eenheid was mannelijk, één vrouwelijk en één was androgeen. Ze waren fysiek rond van vorm en hadden vier handen, vier benen, twee gezichten, vier oren, twee geslachtsdelen, etcetera. Kortom; alle menselijke lichaamsdelen waren verdubbeld in die eenheden. De mannelijke eenheid was een kind van de zon, de vrouwelijke eenheid was een kind van de aarde en de androgene eenheid was een kind van de maan, welk zelf bestaat uit zon en aarde. Hun macht en denken was groots. Groots genoeg dat ze het lef hadden om de goden aan te vallen. De goden overlegden over hoe te handelen. Ze konden de onbeschaamdheid van de mensheid niet onbestraft laten, maar als ze de mensen vernietigden dan zouden ze gedepriveerd blijven van hun offeranden en aanbidding. Dus in plaats van de mensheid te vernietigen bedacht Zeus een ander plan. Hij splitste de menselijke eenheden in tweeën. Sinds die splitsing is het nu dat de menselijke helften verlangen naar een hereniging met elkaar en begeren om opnieuw één te worden. De helften van de mannelijke eenheid zijn de mannen die andere mannen begeren, de helften van de vrouwelijke eenheid zijn de vrouwen die naar andere vrouwen verlangen, en de helften van de androgene eenheid zijn de mannen en vrouwen die naar elkaar verlangen. In het initiële stadium na deze splitsing zaaide de mensen hun zaad op de grond. Daarom verschoof Zeus de genitaliën naar voren. Op deze manier kon een man zijn zaad in een vrouw zaaien en daardoor het ras vermeerderen. Aldus werd de uitroeiing van de mensheid voorkomen.
Wanneer we deze mythe vergelijken met de vorige twee mythen kunnen we opnieuw een aantal overeenkomsten ontdekken. Aristophanes' mythe echter heeft een andere reden om verteld te worden, en de belangrijkste these die ontdekt en ontbloot kan worden zal een andere zijn. De belangrijkste these van de vorige twee mythen is ook aanwezig in Aristophenes' mythe, maar enkel als een ondergeschikte, enkel als een opstap naar de belangrijkste these. Aldus de lijnen van deze mythe volgend in onze contemplatie zijn we in staat om te bewegen van de ene these naar een andere. De hoofdthese die ontdekt werd in de vorige twee mythen betrof de primariteit van de eenheid van de mensheid en de secundariteit van haar dualiteit. Het betrof de transformatie van een verenigde mensheid naar een gesplitste mensheid die is verdeeld in twee seksen. Zoals gezegd vinden we dit ook als een ondergeschikte these in Aristophanes' mythe. Hij spreekt van menselijke eenheden die in twee helften worden gesplitst. Ook hier wordt deze splitsing gemaakt door de hoogste god; Zeus opnieuw in dit geval. Andere overeenkomsten zijn ook in het spel. De aanval op de goden door de machtige menselijke eenheden kan beschouwd worden als een daad of een gebeurtenis waarin de mensheid zichzelf gewaagd maakt aan de goden. Aldus vertelt de aanval hetzelfde als het ontvangen van het vuur van de goden en het eten van het fruit van de boom die goddelijke kennis van goed en kwaad schenkt. En ook in deze mythe wordt de mensheid gestraft voor de onbeschaamdheid door de hoogste god.
Waar scheiden Aristophanes' wegen dan met de vorige mythen? Ten eerste springt het in het oog dat hij niet één maar drie menselijke eenheden poneert. Hij doet dit waarschijnlijk om de belangrijkste these op een gemakkelijke manier meer plausibel te maken en minder falsifieerbaar, en ook meer compatibel met dat wat hij glorieert in de tweede helft van zijn gesprek; de liefde tussen mannen. Hoewel nu inderdaad deze gloriering plaats vindt in Aristophanes' gesprek in het symposium is het enkel van ondergeschikt belang dat deze geglorieerde liefde de liefde tussen mannen betreft. Het primaire en hoofdonderwerp is dat hij begaan is met liefde als zodanig.12 Aristophanes, in het uiteenzetten van de mythe, wil een bewering doen over liefde. Gegeven de context waarin hij spreekt is dit gemakkelijk te begrijpen. Tenslotte; op het desbetreffende symposium geven alle sprekers preken over eros (Eros), of liefde. 'Eros' wanneer geschreven in het Romeinse schrift met een kleine 'e' kan refereren aan liefde,13 en wanneer geschreven met een hoofdletter 'E' kan het refereren aan de Griekse god van liefde.14 Tot op heden is het woord 'liefde', als een vertaalde referentie aan de Griekse 'eros', behouden ten behoeve van het niet compliceren van zaken. Later kan een meer verfijnde contemplatie op eros gegeven worden. Dus op het symposium spreken de sprekers over liefde, en als consequentie betreft het primaire en hoofdonderwerp waarmee Aristophanes begaan is in zijn rede ook liefde. Aristophanes wil een bewering doen over liefde, en om tot die bewering te komen gebruikt hij de these van de primaire eenheid van de mensheid als een opstap. Want wat hij wil beweren over liefde, over eros, is dat ze geworteld is in de primaire eenheid van de mensheid. De mensheid was één, de mensheid werd gesplitst, en, verdeeld zijnde, begeren mensen een hereniging. Deze neiging naar zulk een hereniging is liefde, of meer precies; eros.15 Aldus kunnen we de hoofdthese in Aristophanes' mythe expliceren als: 'Eros is de neiging van de duale mensheid naar een hereniging'. Een andere manier om hetzelfde uit te drukken kan zijn: 'Eros is de aantrekking tussen de duale mensheid voor een herstel van zijn primaire eenheid'.
Dus seks contemplerend langs bovenstaande lijnen komen we er naar te kijken vanuit het perspectief van een neiging naar een hereniging door een dualiteit die eens één was. De ene mensheid is gesplitst in de duale seksen zoals we ze vandaag kennen, en de seksuele aantrekking tussen hen is de neiging naar een hereniging.