In 'Exoterische klassen en esoterische divisies van de mensheid' werden exoterische klassen gerelateerd aan esoterische divisies van de mensheid.1 In deze contemplatie zal geschetst worden wat deze relatie te betekenen heeft voor de verhoudingen der klassen.
Dat de viervoudige exoterische klassenindeling van priesters, heersers, vaklui en werkers, zoals naar voren gebracht in voorgenoemde contemplatie, te herleiden is tot de viervoudige esoterische divisies van de mensheid van ziel, mentaal, emotioneel en fysiek gepolariseerden impliceert dat ook de verhoudingen van de vier klassen te herleiden zijn tot de verhoudingen van de vier divisies. Om aldus tot een explicatie van de verhoudingen der klassen te komen zullen we hier eerst de verhoudingen der divisies thematiseren.
Wat nu de verhoudingen der divisies karakteriseert is primair polariteit.2 De divisies van de mensheid zijn polair geladen ten aanzien van elkander. Deze polariteit binnen de divisies is een reflectie van de grote polariteit van geest en materie, waarbij geest positief is ten aanzien van materie en materie negatief ten aanzien van geest.3 'Positief' wil hier ook zeggen 'actief' en 'negatief' 'passief'. Dat geest positief is ten aanzien van materie wil zeggen dat geest materie zijn ritme oplegt en dat materie zich naar dit ritme voegt.4 Dit is uiteindelijk wat evolutie uitmaakt. Evolutie is het zich voegen van materie naar geest. Waar materie de dominerende factor is hebben we met involutie van doen.5 Omdat we ons heden op de evolutionaire boog bevinden,6 bevinden we ons in het proces waarbij materie zich voegt naar geest. Dat dit een proces betreft wil zeggen dat materie zich niet van het ene moment op het andere volledig voegt naar geest maar, hoewel negatief en passief van aard ten aanzien van de positieve en actieve geest, initieel daaraan weerstand biedt.7
Bovenstaande schets over de aard van de primaire polariteit kunnen we ook terug vinden in de polariteiten van de verschillende divisies van mensen. Er werd immers gesteld dat de verhoudingen der divisies gekarakteriseerd worden door polariteit. De spiritueel meer geëvolueerde divisie zal zich dan positief verhouden ten aanzien van de minder geëvolueerde divisie. De ziel gepolariseerden zijn dan positief ten aanzien van al de anderen, de mentaal gepolariseerden negatief ten aanzien van de eerste maar positief ten aanzien van de andere twee, de emotioneel gepolariseerden negatief ten aanzien van de eerste twee maar positief ten aanzien van de laatste en de fysiek gepolariseerden zijn dan negatief ten aanzien van alle anderen.
Wanneer bovenstaand schema in ogenschouw wordt genomen moet in acht genomen worden dat doorgaans slechts één of twee verhoudingen dominant zullen zijn. Anders gezegd zijn de verhoudingen in de divisies hiërarchisch van aard. Ziel gepolariseerden zullen zich vooral richten op beïnvloeding van mentaal gepolariseerden. Dezen op hun beurt zullen zich met name richten op beïnvloeding van de emotioneel gepolariseerden, die op hun beurt de fysiek gepolariseerden beïnvloeden.8 (De ziel gepolariseerden hebben dan bijvoorbeeld voornamelijk te maken met de verhouding tussen hen en de mentaal gepolariseerden en die laatsten voornamelijk met deze verhouding en de verhouding tussen hen en de emotioneel gepolariseerden).
Deze verhoudingen op esoterisch niveau zien we nu exoterisch weerspiegeld in de verhoudingen der klassen. De priesters zijn positief ten aanzien van de heersers, vaklui en werkers, de heersers ten aanzien van die laatste twee, en de vaklui ten aanzien van die laatste. Omgekeerd zijn de werkers negatief ten aanzien van de vaklui, heersers en priesters, de vaklui ten aanzien van die laatste twee en de heersers ten aanzien van die laatste. En ook hier hebben deze vier klassen vooral van doen met de in de klassenhiërarchie direct aanliggende klassen. De klasse van priesters of de spirituele klasse is vooral bezig met de beïnvloeding van de klasse van heersers. Zij proberen hen tot meer ethische beslissingen te brengen. Het is alleen voor deze klasse dat de klasse van heersers ontvankelijk is. Zelf leggen zij hun beslissingen op aan de klasse van vaklui. Deze vaklui voegen zich doorgaans naar de heersers. Zelf geven zij op hun beurt hun opdrachten aan de werkers die deze opdrachten meestal gehoorzaam uitvoeren.
Hier moet vermeld worden dat bovenstaande volledig normatief is maar slechts ten dele descriptief. De hiërarchische en polaire verhoudingen tussen de esoterische divisies en exoterische klassen zijn normatief omdat deze verhoudingen overeenstemmen met het evolutionaire plan. Evolutie is de norm op de evolutionaire boog waarop wij ons bevinden. Echter zoals eerder opgemerkt ondervindt de evolutie waarin materie wordt vergeestelijkt initieel weerstand. En dit maakt dat niet al het hier gecontempleerde ook volledig descriptief is. Een mentaal gepolariseerd individu kan beïnvloeding door de ziel gepolariseerden weerstaan en zijn beslissingen een ethische leiding onthouden.9 Emotioneel gepolariseerden kunnen in opgezweepte emoties onontvankelijk zijn voor inhoudelijke argumenten van mentaal gepolariseerden. En fysiek gepolariseerden kunnen door zingenot gedreven werkopdrachten van emotioneel gepolariseerden weigeren op te volgen. Daarbij moet ook nog in overweging genomen worden dat polarisaties op individueel niveau niet altijd weerspiegeld worden in individuele klassenposities.10 Een zielsgepolariseerde die zich door toeval, keuze of bestemming geplaatst ziet in de klasse van werkers staat in zijn recht wanneer hij zich (op basis van zijn ziel polarisatie) niet conformeert aan opdrachten van vaklui (of aan beslissingen van heersers wanneer geplaatst in de klasse van vaklui). Mogen we dan ook allen weerstand bieden aan de materiële krachten en ons voegen naar de spirituele om zo onze plaats in het evolutionaire plan in te nemen.