Arvindus

Contemplaties

Spiritueelheid, spiritualiteit en Hegelianisme

  • Titel: Contemplaties, Spiritueelheid, spiritualiteit en Hegelianisme.
  • Auteur: Arvindus.
  • Uitgever: Arvindus.
  • Auteursrecht: Arvindus, 2020, alle rechten voorbehouden.
  • Index: 202007111.
  • Editie: html, eerste editie.

§

In publicaties onder de Contemplaties-serie wordt vaak gerefereerd aan de filosofie van Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831). Deze filosofie is beroemd vanwege het thematiseren van een drievoudige structuur die in principe ten grondslag ligt aan alles wat bestaan heeft.1 De drie gegevens van dit archetypische drievoud worden in het originele Duits doorgaans aangeduid met 'an sich', 'für sich' en 'an und für sich', wat zich in het Nederlands laat vertalen als 'op zich', 'voor zich' en 'op en voor zich'. Ook worden vaak termen als 'these', 'antithese' en 'synthese' gebruikt. Het eerste archetypische gegeven in dit drievoud betreft de op zichzelf staande these. Dit is een eenheid die op zichzelf staat. Het tweede gegeven betreft de antithese die zich voor de these plaatst. Dit is een dualiteit die de twee gegevens van het polaire paar oppositioneel plaatst ten opzichte van elkaar. En het derde gegeven betreft dan de synthese. Dit is een drievoud waarin de polariteiten worden verenigd middels een derde bemiddelend gegeven. Maar dit drievoud is als geheel tegelijkertijd ook weer een eenheid die op zichzelf dus ook weer een these betreft. Zo schetst Hegel in zijn filosofie eigenlijk een perfecte fractalheid.2

Hegel beschrijft voorgenoemd fractale drievoud binnen de academische filosofie, maar het is een denkstructuur die ook te vinden is binnen de esoterische filosofie ofwel de tijdloze wijsheid. In de Oosterse sanatana dharma kunnen we bijvoorbeeld denken aan het drievoud van sattva, rajas en tamas en aan Shiva, Vishnu en Brahma, en in de Westerse tijdloze wijsheid aan geest, bewustzijn en materie en aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Met name in de Westerse tijdloze wijsheid komt de fractalheid van het drievoud goed naar voren. Immers geest, bewustzijn en materie laten zich daar kennen in het menselijke drievoud van monade, ziel en persoonlijkheid, waarbij elk van voorgenoemde ook weer uit een drievoud geacht wordt te bestaan.3

Nu kan tegengeworpen worden dat de Westerse tijdloze wijsheid uitgaat van een zevenvoud. Dit is waar, maar er wordt ook gesteld dat dit zevenvoud zich laat abstraheren in een drievoud.4 Zo kan bijvoorbeeld de zevenvoudige cyclus waaruit een ketenronde bestaat teruggebracht worden naar een Hegeliaanse drievoudige cyclus. De cyclus van een ketenronde bestaat uit een devolutie van geestelijkheid doorheen drie globes naar materialiteit totdat in de vierde globe de grootste materialiteit is bereikt, waarna er een evolutie terug naar geestelijkheid door opnieuw drie globes plaatsvindt, daarmee het zevenvoud completerend.5 Deze zevenvoudige cyclus kan gereduceerd worden tot een drievoudige waarbij de eerste geestelijke globe de op zich these betreft, de materiële globe de voor zich antithese, en de tweede geestelijke globe de op en voor zich synthese.

Bovenstaande gedachte vinden we ook weer terug in bijvoorbeeld de Engelse contemplatie 'Etymosophic Considerations on 'Spirituality'' waar spritueelheid [spiritualness] werd onderscheiden van spiritualiteit [spirituality].6 De spiritueelheid betreft daar de op zich these die via een voor zich antithese van materialisme tot de op en voor zich synthese van spiritualiteit wordt gebracht.

Het leren kennen en herkennen van het Hegeliaanse archetypische drievoud, al dan niet middels Hegels academische filosofie, is dan ook zeer aanbevelingswaardig voor het bestuderen van de tijdloze wijsheid.

Bibliografie