Arvindus

Contemplaties

'Erwin'

  • Titel: Contemplaties, 'Erwin'.
  • Auteur: Arvindus.
  • Uitgever: Arvindus.
  • Auteursrecht: Arvindus, 2024, alle rechten voorbehouden.
  • Index: 202406261.
  • Editie: html, eerste editie.

Inhoud

§

De naam 'Erwin' wordt vaak opgenomen in de vele naamboeken die gepubliceerd worden. Daarin wordt de naam gerelateerd aan talloze andere gelijkklinkende namen, zoals bijvoorbeeld 'Arvin', 'Arwin', 'Earvan', 'Earven', 'Earvin', 'Earvine' 'Earvon', 'Earvyn', 'Erv', 'Ervan', 'Erven', 'Ervene', 'Ervin', 'Ervind', 'Ervine', 'Ervino', 'Ervon', 'Ervyn', 'Ervyne', 'Erwan', 'Erwinek', 'Erwinn', 'Erwyn', 'Erwynn', 'Everwyn', 'Irvin', 'Irvine', 'Irving', 'Irvyn', 'Irvyne', 'Irwin' en 'Irwyn'.1, 2, 3, 4, 5 En de lijst wordt nog langer wanneer voorgenoemde namen worden gerelateerd aan gelijkklinkende namen met voorgevoegde medeklinkers, leidend tot namen als 'Berwin', 'Derwin', 'Gerwin', 'Herwin', 'Kerwin', 'Merwin' en 'Sherwin' in al hun voorkomende variëteiten.6, 7

Van al deze namen zijn er een aantal die in verschillende publicaties als oorspronkelijk worden beschouwd, echter 'Erwin' wordt soms ook zelf als oorspronkelijk beschouwd. En afhankelijk van de aangenomen oorsprong vindt er dan een betekenistoekenning plaats.

Het bepalen van de oorsprong is daarbij vaak afhankelijk van de plaats van herkomst van de publicatie en de auteur. Bijvoorbeeld in Engelse publicaties worden veelal de Engelse naamvormen als oorspronkelijk beschouwd terwijl in Duitse publicaties dat vaak zo geldt voor de Duitse naamvormen. Zo wordt in Engelse publicaties 'Erwin' bijvoorbeeld beschouwd als een afleiding van de naam 'Irvine'. Dit is verder niet alleen een Engelse persoonsnaam maar ook de naam van een Schotse stad en rivier.8, 9 De Gaelische naam betreft 'Irbhinn',10 en wordt geacht samengesteld te zijn uit de oorspronkelijke Keltische tegenhangers van het Welsh 'ir', 'groen' en 'fris' betekenend, en 'afron', 'water' betekenend.11 Zo wordt 'Erwin' dan soms de betekenis toegekend van 'groene, frisse rivier' of 'groen, fris water'.12, 13 Deze betekenis wordt overigens ook toegekend aan de Engelse naam 'Irving', zij het dat in dat geval de bron niet de plaats Irvine zou zijn maar de elders in Britannië gelegen plaats Irving.14

'Irvin', een veronderstelde afleiding van 'Irvine' of 'Irving',15 wordt ook wel geacht in het Gaelisch 'mooi' en 'knap' te betekenen.16, 17 Dit zou dan afkomstig kunnen zijn van het eerste woorddeel, want ook de naam 'Erv' wordt die betekenis toegekend.18 'Erv' als 'mooi' zou dan een Keltische verwantschap kunnen hebben met 'irv' als 'fris', zo wordt hier aangenomen.

In Engelse publicaties wordt 'Erwin' via 'Irwin' ook vaak beschouwd als afleiding van de middeleeuwse Engelse naam 'Everwyn', die zou zijn samengesteld uit het Oudengelse 'eofor', 'ever' betekenend, en 'wine', 'vriend' betekenend. 'Erwin' wordt vanuit deze beschouwing dan de betekenis toegekend van 'evervriend'.19, 20 Echter 'Everwyn' en zijn gelijkklinkende verwanten 'Everwijn' en 'Everwin' kwamen als voornaam en als familienaam ook vaak voor in het Nederlands taalgebied, net als het Duitse 'Eberwin' in het Duits taalgebied.21, 22 Dus als 'Erwin' een afleiding zou zijn van 'Everwyn' dan is die eerder algemeen Germaans dan specifiek Engels.

Het naamsdeel 'wine' (Oudengelse vorm) of 'wini' (Oudhoogduitse vorm)23 in de betekenis van 'vriend' wordt vaker toegepast in de naamanalyses van 'Erwin'. 'Er' wordt daarbij op verschillende manieren geïnterpreteerd. Boven werd 'er' al beschouwd als afgeleid van 'ever'. Maar 'Erwin' wordt ook regelmatig beschouwd in de betekenis van 'zeevriend'.24 Hoe 'er' dan de betekenis van 'zee' kwam te dragen is niet duidelijk. Wellicht dat 'Erwin' in deze betekenistoekenning wordt beschouwd als afleiding van Britse namen als 'Merwin' en 'Marvin', want deze namen worden ook de betekenis van 'zeevriend' toegekend.25, 26 En 'mer' kan duidelijker verondersteld worden als afleiding van Proto-Indo-Europese, Proto-Germaanse, Oudengelse, Oudierse en Welsh woordvormen voor zee als 'mori', 'mari', 'mere', 'muir' en 'mor'.27, 28 'Merwin' en 'Marvin' kennen echter ook andere betekenistoekenningen. Zo zou 'mari' de betekenis van 'beroemd', 'standvastig' of zelfs 'merg' kunnen dragen, 'Erwin', net als 'Merwin' of 'Marvin', dan de betekenis gevend van 'beroemde vriend', 'standvastige vriend' of, voor wie het in overweging wil nemen, 'mergvriend'.29, 30 Verder wordt 'Merwin', en dus ook 'Erwin', ook wel geacht afkomstig te zijn van het Welsh 'Myrddin', wat een heuvel aan de zee aanduidt en ook de bron wordt geacht van de naam 'Merlijn'.31

'Erwin' te beschouwen als een afleiding van 'Merwin' is echter niet plausibeler dan die naam te beschouwen als een afleiding van 'Berwin' 'Derwin', 'Kerwin' of 'Sherwin', wanneer 'Erwin' betekenissen zou overnemen als 'krachtige zoon', 'krachtige vriend', 'oogstvriend', 'beervriend', 'loyale vriend', 'dierbare vriend', 'talentvolle vriend', 'uitstekende vriend', 'watervriend', 'moerasvriend', 'donkerharige vriend', 'vlugvoetige (vriend)', 'graafsvriend', en waarschijnlijk nog wel een aantal meer.32, 33, 34, 35, 36

Tot zover werd 'Erwin' voornamelijk in zijn Angelsaksische interpretaties in beschouwing genomen. De interpretaties op het Germaanse deel van het Europese vasteland zijn minder uiteenlopend. In het Duits taalgebied wordt 'Erwin' geregeld beschouwd als afgeleid van 'Herwin', waarbij 'her' via het Oudhoogduitse 'heri' en het Proto-Germaanse 'harja' kan verwijzen naar een leger, 'Erwin' de betekenis gevend van 'legervriend' of eventueel 'oorlogsvriend'.37, 38, 39, 40

In deze lijn van denken moet ook 'Gerwin' nog genoemd worden, een Germaanse naam die de betekenis van 'speervriend' wordt toegekend, een betekenis die dan ook voor 'Erwin' overdrachtelijk zou zijn wanneer de laatstgenoemde van de eerstgenoemde afgeleid zou zijn.41, 42, 43 (In een Angelsaksische interpretatie wordt, zonder verdere verantwoording, ook de betekenis van 'schone liefde' toegekend).44

Dichter bij de eigen fonetiek van 'Erwin' staat de beschouwing waarbij voorgenoemde wordt afgeleid van 'Arwin'. 'Er' en 'ar' worden daarbij dan geacht afgeleid te zijn van het Proto-Germaanse 'ara' of 'arnu' in hun betekenis van 'arend', 'Erwin' dan de betekenis gevend van 'arendsvriend'.45

'Er' en 'ar' worden echter ook beschouwd als afgeleid te zijn van het Oudgermaanse 'era' en 'ar', die gerelateerd zijn aan eer en ook de wortels zijn van het Nederlandse 'eer' en het Duitse 'Ehre'. 'Erwin' zou dan 'eerwaardige vriend,' of 'eerlievende' betekenen.46, 47

Interessant is dat in het Sanskriet de wortel 'ar(h)' de aanverwante betekenis van 'waardig' draagt, zoals aanwezig in termen als 'arhat' en 'arya', waarbij de eerstgenoemde de centrale betekenis van 'waardige' draagt en de laatstgenoemde ook verwijst naar een eerwaardig iemand.48, 49, 50, 51 Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat 'er' en 'ar' zoals ze voorkomen in 'Erwin' en 'Arwin' een Proto-Indo-Europese wortel hebben, zij het wellicht anders dan in de meer gangbare etymologie, onomastiek en antroponymie wordt verondersteld.52

Daarop aansluitend is het ook interessant dat het tweede woorddeel in 'Erwin', alsook in talloze andere Germaanse namen, tevens voor komt in een Sanskrietnaam als 'Ashvin'. Deze naam is afgeleid van het Sanskrietwoord voor paard, 'ashva', en wordt de betekenis toegekend van 'bestaande uit paarden' (maar misschien is de term 'paardheid' in plaats van 'paarden' hier passender).53, 54, 55 'Vin' wordt hierbij dus geïnterpreteerd als 'eigen', en dit sluit aan bij de eerder genoemde 'wine' en 'wini' als 'vriend', want een vriend is iemand eigen, en teven sluit het aan bij het hedendaagse Nederlandse woord 'win', want wat wordt gewonnen dat wordt iemand ook eigen. Dus volgens deze lijn van denken zou 'Erwin' in zijn Proto-Indo-Europese wortels ook kunnen verwijzen naar iemand die eerwaardigheid eigen is.

Nu wordt in het Sanskriet ook de naam 'Arvind' gevonden56 en gezien zijn fonetische gelijkenis met 'Erwin' is het verleidelijk om deze twee namen etymologisch met elkaar in verband te brengen. Toch lijkt dit niet correct. In zijn algemeenheid wordt 'Arvind' de betekenis van 'lotus' toegekend.57, 58 En meer specifiek wordt 'Arvind' als afkomstig van 'Aravinda' geïnterpreteerd als 'lotusachtig'.59 Hoewel niet volstrekt onmogelijk lijkt het dus slechts met kunstgrepen te zijn dat 'Erwin' etymologisch in verband kan worden gebracht met 'Arvind' als zodanig, want het behoeft de semantische overbrugging van 'eerwaardige' naar 'lotus'.

Dat 'Erwin' niet gemakkelijk in verband kan worden gebracht met 'Arvind' doet verder niets af aan bovenstaande analyse van 'Erwin' als 'eerwaardige (vriend)'. Immers de Sanskrietbetekenissen van 'ar' en 'vin' bevestigen nog steeds de Oudgermaanse betekenissen van 'er' en 'win' en veronderstellen nog steeds een gezamenlijke Proto-Indo-Europese wortel.

Bovenstaande wil overigens niet zeggen dat 'Erwin' op de Britse eilanden niet is kunnen ontstaan onder invloed van Britse plaatsnamen als 'Irvine' en 'Irving' of dat geen andere bronnen toegekend kunnen worden. 'Erwin' kan bijvoorbeeld ooit als leennaam zijn overgenomen om gelijkklinkende namen uit te drukken. In de huidige analyse was het bijvoorbeeld gemakkelijk geweest om 'Erwin' vanwege zijn fonetische gelijkenis met 'Arvind' de betekenis van 'lotus(achtig)' toe te kennen. Maar bovenstaande toont wel aan dat 'Erwin' in zijn betekenis van 'eerwaardige (vriend)' oorspronkelijker en daarmee ook eigenlijker is dan de andere vermelde betekenissen. 'Erwin' betekent primair 'eerwaardige (vriend)'.

Moge deze conclusie dan 'Erwin' zijn eerwaardigheid doen herwinnen.

Noten
  1. G. van Berkel & M. Deelstra-Boerhof & S. Horjus, Het nieuwste voornamenboek, Unieboek / Spectrum, Houten, 2010, p. 40.
  2. Lori Cooper, 75,000+ Baby Names for the 21st Century, Thomas C. Lothian Pty Ltd, Melbourne, 2003, p. 449, 483.
  3. Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, Lechner Verlag, p. 78, 133.
  4. Patrick Hanks, Kate Hardcastle and Flavia Hodges, A Dictionary of First Names, Oxford University Press, Oxford / New York, 2006, p. 130-131.
  5. Diane Stafford, 60,001+ Best Baby Names, Sourcebooks Inc., Naperville, 2008, p. 157.
  6. Ibidem, p. 104, 142, 209, 234, 278.
  7. Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, p. 104, 133.
  8. Nota 4.
  9. John Foster, Cambridge County Geographics, Ayrshire, Cambridge University Press, Cambridge, 1910, p. 21-22.
  10. Malcolm MacLennan, A Pronouncing and Etymological Dictionary of the Gaelic Language, Gaelic-English, English-Gaelic, Acair and Mercat Press, Stornoway, 1992, p. 201.
  11. Nota 4.
  12. 75,000+ Baby Names for the 21st Century, 483.
  13. Holly Ivins, 10,000 Baby Names, Crimson Publishing, Richmond, 2010, p. 86.
  14. Nota 4.
  15. Ibidem.
  16. Alfred J. Kolatch, Today's Best Baby Names, A Compendium of Contemporary Names Especially Selected for New Parents, Perigee Books, The Putnam Publishing Group, New York, 1986, p. 61.
  17. Nota 4.
  18. Ibidem.
  19. Nota 1, 2, 4.
  20. 10,000 Baby Names, p. 66, 86.
  21. Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, p. 66.
  22. Ines Schill, 4000 Vornamen, aus aller Welt, Bassermann, 1998, p. 64.
  23. Oxford English Dictionary, Second Edition on CD-ROM (v. 4.0), Oxford University Press, 2009, wine, n2.
  24. Nota 2.
  25. 60,001+ Best Baby Names, p. 234.
  26. 10,000 Baby Names, p. 109.
  27. P.A.F. van Veen †, Nicoline van der Sijs, Etymologisch Woordenboek: de herkomst van onze woorden, Van Dale Uitgevers, Utrecht / Antwerpen, 1997, p. 549.
  28. Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, Ke-R, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2007, p. 324.
  29. Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, p. 205.
  30. A Dictionary of First Names, p. 432.
  31. J. van der Schaar, Prisma Voornamen, Het Spectrum B.V., Utrecht, 2004, p. 281.
  32. Emily Larson, The Baby Names Almanac, 2018, Sourcebooks, Inc., Naperville, 2018, p. 260.
  33. 75,000+ Baby Names for the 21st Century, p. 403, 437, 483, 507, 588.
  34. Today's Best Baby Names, p. 29, 41, 68, 98.
  35. Teresa Norman, Names Through the Ages, Berkley Books, New York, 1999, p. 395, 503.
  36. 60,001+ Best Baby Names, p. 104, 278.
  37. Nota 3.
  38. 4000 Vornamen, aus aller Welt, p. 114.
  39. Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, F-Ka, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2007, p. 398, 399.
  40. The Baby Names Almanac, 2018, p. 290.
  41. Prisma Voornamen, p. 168.
  42. Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, p. 104.
  43. 4000 Vornamen, aus aller Welt, p. 97.
  44. 75,000+ Baby Names for the 21st Century, p. 463.
  45. Prisma Voornamen, p. 137.
  46. A Dictionary of First Names, p. 316.
  47. Reinold Kapff, Deutsche Vornamen, mit den vor ihnen abstammenden Geschlechtsnamen, sprachlich erläutert, Reinold Kapff Verlag, Nürtingen am Neckar, 1889, p. 31.
  48. Monier Williams, A Sanskrit-English Dictionary, Etymologically and Philologically Arranged, With Special Reference to Greek, Latin, Gothic, German, Anglo-Saxon, and Other Cognate Indo-European Languages, The Clarendon Press, Oxford, 1862, p. 85, 129.
  49. Arthur A. MacDonell, A Sanskrit-English Dictionary, Being a Practical Handbook with Transliteration, Accentuation, and Etymological Analysis Throughout, Longmans, Green, and Co., London / New York, 1893, p. 28.
  50. Edward A. Irons, Encyclopedia of Buddhism, Facts on File, New York, 2008, p. 21.
  51. Robert S. Ellwood & Gregory D. Alles, The Encyclopedia of World Religions, Facts on File, New York, 2007, p. 32.
  52. Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, A-E, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2007, p. 661.
  53. A Sanskrit-English Dictionary, Etymologically and Philologically Arranged, p. 102.
  54. Vaman Shivram Apte, The Student's English-Sanskrit Dictionary, Mrs. Radhabai Atmaram Sagoon, Bombay, 1893, p. 192.
  55. David Frawley, Wisdom of the Ancient Seers, Mantras of the Rig Veda, Passage Press, Salt Late City, 1992, p. 200.
  56. A Dictionary of First Names, p. 329.
  57. Ibidem.
  58. Vimla Patil, Baby Names, Over 400 Beautiful Indian Names for Your Child, Rupa & Co., New Delhi, 2002, p. 5.
  59. A Sanskrit-English Dictionary, Etymologically and Philologically Arranged, p. 81.
Bibliografie
  • Vaman Shivram Apte, The Student's English-Sanskrit Dictionary, Mrs. Radhabai Atmaram Sagoon, Bombay, 1893.
  • G. van Berkel & M. Deelstra-Boerhof & S. Horjus, Het nieuwste voornamenboek, Unieboek / Spectrum, Houten, 2010.
  • Lori Cooper, 75,000+ Baby Names for the 21st Century, Thomas C. Lothian Pty Ltd, Melbourne, 2003.
  • Robert S. Ellwood & Gregory D. Alles, The Encyclopedia of World Religions, Facts on File, New York, 2007.
  • John Foster, Cambridge County Geographics, Ayrshire, Cambridge University Press, Cambridge, 1910.
  • David Frawley, Wisdom of the Ancient Seers, Mantras of the Rig Veda, Passage Press, Salt Late City, 1992.
  • Patrick Hanks, Kate Hardcastle and Flavia Hodges, A Dictionary of First Names, Oxford University Press, Oxford / New York, 2006.
  • Edward A. Irons, Encyclopedia of Buddhism, Facts on File, New York, 2008.
  • Holly Ivins, 10,000 Baby Names, Crimson Publishing, Richmond, 2010.
  • Reinold Kapff, Deutsche Vornamen, mit den vor ihnen abstammenden Geschlechtsnamen, sprachlich erläutert, Reinold Kapff Verlag, Nürtingen am Neckar, 1889.
  • Alfred J. Kolatch, Today's Best Baby Names, A Compendium of Contemporary Names Especially Selected for New Parents, Perigee Books, The Putnam Publishing Group, New York, 1986.
  • Emily Larson, The Baby Names Almanac, 2018, Sourcebooks, Inc., Naperville, 2018.
  • Arthur A. MacDonell, A Sanskrit-English Dictionary, Being a Practical Handbook with Transliteration, Accentuation, and Etymological Analysis Throughout, Longmans, Green, and Co., London / New York, 1893.
  • Malcolm MacLennan, A Pronouncing and Etymological Dictionary of the Gaelic Language, Gaelic-English, English-Gaelic, Acair and Mercat Press, Stornoway, 1992.
  • Teresa Norman, Names Through the Ages, Berkley Books, New York, 1999.
  • Vimla Patil, Baby Names, Over 400 Beautiful Indian Names for Your Child, Rupa & Co., New Delhi, 2002.
  • J. van der Schaar, Prisma Voornamen, Het Spectrum B.V., Utrecht, 2004.
  • Ines Schill, 4000 Vornamen, aus aller Welt, Bassermann, 1998.
  • Diane Stafford, 60,001+ Best Baby Names, Sourcebooks Inc., Naperville, 2008.
  • P.A.F. van Veen †, Nicoline van der Sijs, Etymologisch Woordenboek: de herkomst van onze woorden, Van Dale Uitgevers, Utrecht / Antwerpen, 1997.
  • Monier Williams, A Sanskrit-English Dictionary, Etymologically and Philologically Arranged, With Special Reference to Greek, Latin, Gothic, German, Anglo-Saxon, and Other Cognate Indo-European Languages, The Clarendon Press, Oxford, 1862.
  • Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, A-E, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2007.
  • Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, F-Ka, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2007.
  • Dr. Marlies Philippa / et alii (redacteuren), Etymologisch woordenboek van het Nederlands, Ke-R, Amsterdam University Press, Amsterdam.
  • Lechner's Vornamenbuch, Über 8.000 Namen von A-Z, Lechner Verlag.
  • Oxford English Dictionary, Second Edition on CD-ROM (v. 4.0), Oxford University Press, 2009.